Sensei, waarom groeten wij?

Judo, zoals in vorige columns reeds werd aangehaald, is meer dan een sport. De beoefening van het Judo is immers zowel een fysieke als een mentale onderneming die als hoger doel heeft om via de verbetering van de eigen persoon de maatschappij te verbeteren. Naast het verbeteren van de sportieve prestaties, werken alle Judokas op hun eigen manier aan het “Jita-Kyoei” of “Welzijn voor iedereen”. Hierbij speelt de rijke Judo-cultuur en etiquette een belangrijke rol.

De meest zichtbare manifestatie van deze cultuur en etiquette is de groet of “Rei” die veelvuldig gebruikt wordt op trainingen en wedstrijden. Deze eenvoudige handeling vormt doorgaans ook de eerste stap die men als nieuweling zet in de wereld van het Judo. Als we de dojo betreden (vooral in Japan dan), ons op de tatami begeven, de les aanvangen of als we aan een oefening of gevecht beginnen, dan groeten we. De groet is een vorm van elementaire beleefdheid die integraal deel uit maakt van de wereld van het Judo en staat los van religieuze waarden of geloofsovertuigingen. Het is dan ook belangrijk dat elke Judoka (en bij uitbreiding ook de ouders) een notie heeft van de betekenis en waarde van deze handeling.

Hoewel de groet aan kinderen (of beginnende Judokas in het algemeen) wordt aangeleerd als een vorm van “Hallo” zeggen of als het Japanse alternatief voor een handdruk, is “Rei” veel meer dan dat. Om te beginnen is het een veiligheidsmaatregel binnen de Judoclub: de groet kan gezien worden als een “mentale schakelaar”.

Wanneer groeten we en wat houdt dat in?

Als we de tatami betreden, groeten we om aan te geven dat we de regels van de dojo respecteren en begeven we ons in een zone waar Judo beoefend wordt: we zijn alert.
De groet aan het begin van de training fungeert als een mentale overgang die iedereen in een staat van paraatheid brengt: de gedachten worden gefocust op het Judo en de les die gaat volgen. Vanaf dit ogenblik gedragen we ons als Judoka en tonen we respect voor de trainer(s) en onze partner(s).
Tijdens de les groeten we elkaar ook bij het begin en einde van elke oefening: als we groeten, gaan we ervan uit dat we klaar zijn voor actie. Het groeten geeft ook aan dat we elkaar dankbaar zijn voor de getoonde bereidwilligheid en inzet.
Bij randori of shiai (oefengevecht en wedstrijd-gevecht) is de groet van bijzonder groot belang: niet alleen geeft de groet aan dat beide tegenstanders klaar zijn om zicht te verdedigen, het markeert ook het begin en einde van een periode waarin agressie een plaats heeft (en zelfs vereist is). De groet is de aan/uit knop voor ieders “gevechtsmodus”. Na het afgroeten is er geen plaats meer voor agressie of wrok en met de groet sluiten we mentaal het gevecht af en danken we onze tegenstander (onafhankelijk van winst of verlies) voor de uitwisseling.
Op het einde van de les tenslotte zorgt de “Rei” ervoor dat we allemaal mentaal de knop weer op “normale mens” en reflecteren we kort op de les vooraleer onze focus weer naar ons dagelijkse leven verschuift.
Bij het verlaten van de mat verlaten groeten we tenslotte de mat, als teken van respect en om de judo-activiteit definitief af te sluiten.

Zoals je ziet is groeten veel meer dan een ceremonieel buiginkje en is het belangrijk om aandacht te besteden aan het groeten. Om af te sluiten moet er nog gezegd worden dat “respect” zeer nauw verbonden is met het groeten. Het groeten is een vorm van “respect tonen” aan elkaar en is zeer typerend voor de Japanse traditie.

Er is geen Judo zonder respect, er is geen Judo zonder “Rei”.