De oorsprong en betekenis van het “Judo-symbool"
U staat er misschien niet bij stil, maar de wereld van het Judo is vergeven van de symboliek. U moet bijvoorbeeld maar eens letten op de logos van onze judopakken (met name “Matsuru”) of de logos van onze (zie eerdere column) of omliggende judoclubs. Dit is niet zo vreemd gezien de Japanse cultuur nu eenmaal dweept met symboliek. Er zijn bijgevolg vele symbolen verbonden aan het Judo, maar er is er één die bijzondere aandacht verdient: het Kodokan-symbool.
De Kodokan (letterlijk: “huis voor de studie van de weg”) is de naam van de oorspronkelijke judoschool die door de stichter van het Judo, Jigoro Kano, werd opgericht. De school die tot op de dag van vandaag de Judo-technische autoriteit in de wereld is heeft als symbool een achthoek met rode bol in het midden. Velen geloven dat het Kodokan-symbool de kersenbloesem voorstelt. De kersenbloesem is één van de meest typerende symbolen van de Japanse cultuur en is zeer nauw verbonden met de de code van de samoerai. Echter, deze interpretatie is niet correct. Een bloempje van de Japanse kerselaar heeft immers vijf blaadjes, niet acht...
Echter, om het symbool van de Kodokan te begrijpen moet er kort wat gezegd worden over de kersenbloesem als één van de voornaamste symbolen van de krijgersklasse of “Bushi”. Net zoals kersenbloesem op het hoogtepunt van zijn schoonheid van de boom valt, moesten samoerai bereid zijn om zich in de fleur van hun leven op te offeren voor hun leenheer. Of ook: zoals het vallende blaadje moest een samoerai zich (spiritueel) kunnen losmaken van het leven en in een staat van innerlijke rust moedig zijn lot tegemoet treden, hetgeen een bijzondere geestelijke maturiteit vereist.
Omdat het symbool van de kersenbloesem nagenoeg synoniem staat voor een dappere en nobele persoonlijkheid die hard is als het moet en zacht wanneer het kan, werd deze betekenis ook verkeerdelijk getransponeerd op het Kodokan-symbool. Ondanks enkele overeenkomsten qua vorm en betekenis heeft het Kodokan symbool een heel andere betekenis en oorsprong dan het "Bushido-symbool". De kleuren in het Kodokan-symbool stellen een hete kern van ijzer voor, omgeven door witte zijde. De vorm is op zijn beurt geïnspireerd op een 8-zijdige koperen spiegel uit de Japanse mythologie en oudheid: de Yata-no-Kagami. Volgens de Japanse mythologie werd de spiegel (samen met het zwaard Kusanagi en het juweel Yasakani) door de goden aan de eerste keizer van Japan geschonken als bewijs van diens goddelijke afkomst.
De spiegel is een symbool voor eerlijkheid/oprechtheid en de Yata-no-Kagami was een magische spiegel die de ziel weerspiegelde. Het Kodokan embleem betekent dan ook dat het zachte het harde beheerst, dat zachtaardigheid het wint van brute kracht of dat de kracht van de tegenstrever tegen hem te gebruikt kan worden. Het symbool houdt ook in dat een Judoka gepassioneerd is met zijn sport, maar dat hij zich weet te beheersen en dat hij door het beoefenen van de sport zijn "ziel reinigt" (Jita Kyoei).
Jigoro Kano creëerde het symbool specifiek voor het Judo als verwijzing naar de waarden en deugden (die het onderwerp zijn van een volgende column) die hij essentieel achtte voor elke Judoka, als een soort van equivalent van het voornoemde Bushi-symbool. De mythologische en spirituele aspecten waren een bewuste keuze daar deze de Judoka zouden stimuleren om te reflecteren op zijn persoon en de sport, naar analogie met de Samoerai en de Bushido. Het embleem werd na zijn dood in oktober 1940 in gebruik genomen en staat het sindsdien bekend als authentiek Judo-erfgoed.
